Uczenie się bowiem jest procesem, który rozszerza i kształtuje sposób widzenia otaczającej rzeczywistości przez jednostkę. Mimo, że przyjęto się uważać, że to nauczyciel wpływa na ucznia, to w rzeczywistości doświadczenia ucznia i nauczyciela modelują ten proces. Warto zatem zdać sobie sprawę z faktu, że program autorski jest zarówno dziełem nauczyciela jak mi uczniów, którzy go realizują.
1. IDEA WIODĄCA PROGRAMU AUTORSKIEGO
Autor powinien jasno i rzeczowo uzasadnić, że proponowany przez niego program jest gruntownie osadzony we współczesnej nauce, a efekty, które uzyska zarówno uczeń jak i nauczyciel są ogólnie pożądane zarówno przez zainteresowaną jednostkę jak i grupę społeczną, w której jednostka funkcjonuje.
Określenie idei wiodącej programu wymaga od autora (poza filozoficznymi, psychologicznymi, oraz społecznymi podstawami) znajomości dziedzin wiedzy, które są wiodącymi w budowanym programie. Ważną cechą nauczyciela jest także kreatywność i dążenie do zmian w efekcie których autor, wraz ze swoimi uczniami dopracowuje się "nowych jakości", buduje własne doświadczenie, co pozwala mu w przyszłości doskonalić i wprowadzać w życie nowe pomysły.
2. CELE PROGRAMU AUTORSKIEGO
Prawidłowo sformułowane cele programu autorskiego wymagają od autora programu określenia postaw teoretycznych programu oraz usytuowania ich w obrębie określonej postawy programowej. Pożądane jest także aby twórca programu formułował cele mając na uwadze następujące dziedziny aktywności uczniów: dziedzinę poznawczą (zapamiętywanie wiadomości, zrozumienie wiadomości, stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych), dziedzinę emocjonalną, utożsamianą z zainteresowaniami i postawami ucznia (uczestnictwo w działaniu, podejmowanie działania, nastawienie na działanie, system działań), dziedzinę psychomotoryczną (naśladowanie działania, odtwarzanie działania, sprawność działania w stałych warunkach, sprawność działania w zmiennych warunkach).
Formułowanie celów powinno spełniać określone warunki:
Naczelnym zadaniem nauczyciela, twórcy programu jest prawidłowe sformułowanie celów kształcenia. Powyższe rozważania skłaniają do stwierdzenia, iż cele są niezbędne, jednak ich filozofia tworzenia, sposób zapisywania, realizacja i w efekcie ewaluacja powinna być nacechowana holistyczną wizą człowieka żyjącego w zgodzie z samym sobą, innymi i przyrodą. 3. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU AUTORSKIEGO Warunki realizacji programu autorskiego powinny obejmować określenie warunków materialnych (m.in. wyposażenie szkoły, jej położenie, ilość uczniów w klasie, możliwość wykonywania określonych czynności zarówno przez uczniów jak i nauczycieli) oraz warunków osobowych (m.in. kompetencje wstępne uczniów, kompetencje nauczyciela prowadzącego zajęcia, współpracę z rodzicami, życzliwość i twórczą atmosferę panującą w szkole). Ogólnie do warunków mających wpływ na konstruowanie, realizowanie, a także to, co wydaje się chyba najważniejsze, osiąganie zamierzonych celów, można zaliczyć: Treści kształcenia i wychowania powinny umożliwiać uczniom zaspakajanie ich aktualnych i przyszłych potrzeb, pozwalać na transgresyjne przekraczanie siebie, spełniając jednocześnie warunek pozostawiania w zgodzie ze współczesną nauką. Klasyfikacja podstawowych ujęć programów nauczania (H.Komorowska, 1995) ze względu na zakres oraz sposób zapisu przez autora treści kształcenia i wychowania: Twórca programu powinien określić efektywne, jego zdaniem, sposoby kierowania uczeniem się, formy skutecznego przyswajania wiedzy i kształtowania umiejętności oraz zaproponować, z jakich źródeł informacji uczeń może korzystać. Twórca programu autorskiego powinien mieć świadomość "wolnego wyboru" zarówno metod, form oraz środków w realizacji założonych celów. Ponieważ właściwie zorganizowany proces edukacyjny służyć winien wszechstronnemu rozwojowi osobowości ucznia. Ucznia, który będzie potrafił pracować zespołowo, a zarazem indywidualnie, ucząc się od innych, a także uczyć się samemu, polegać i ufać innym, ale również być odpowiedzialnym za to, co robi sam. Wyważenie proporcji w owych działaniach nauczyciela połączonych z zachowaniami autokreacyjnymi ucznia zależeć będzie zarówno od twórcy programu jak i jego odbiorcy ucznia. 6. ROZKŁAD MATERIAŁU (PRZYKŁADY) Przykłady i konspekty zajęć powinny możliwie wszechstronnie ilustrować ideę wiodącą programu autorskiego oraz umożliwiać osobom korzystającym z programu sprawne organizowanie procesu nauczania - uczenia się. 7. EWALUACJA PROGRAMU AUTORSKIEGO Dokonując ewaluacji programu autorskiego twórca winien dokonać analizy treści nauczania oraz zaproponować procedurę ewaluacyjną wraz ze sposobem analizy, interpretacji zapisu jej wyników. Ewaluacja programu, podobnie jak jego przygotowanie i realizacja, jest wysiłkiem zespołowym (nauczyciele, uczniowie, rodzice, sponsorzy...). Uzasadnione zatem jest, aby w ocenie efektywności programu uzyskać informacje zwrotne od: uczniów, nauczycieli, rodziców, sponsorów, konsultantów. Podsumowując można stwierdzić, że nieprawidłowo dokonany proces oceny programu nauczania związany jest z etyczną odpowiedzialnością ewaluatora, który musi zdawać sobie sprawę z konsekwencji nieadekwatnego opisu. Ze względu na konsekwencje ewaluatora B. Niemierko proponuje rozróżnić dwa rodzaje ewaluacji - rzetelną (uczciwą i systematyczną) oraz pozorowaną (ograniczone kompetencje ewaluatora). 8. REFLEKSJA NAUCZYCIELA - AUTORA NAD WŁASNYM DZIEŁEM Każda rzetelnie wykonana praca powinna przynosić zadowolenie. Powinna, ale nie musi. Jeśli więc nauczyciel - innowator, mimo włożonego wysiłku i profesjonalizmu nie osiągnie sukcesu, co wtedy? Lub inaczej - osiągnie sukces. Co wtedy? W obu przypadkach trzeba się zastanowić i odpowiedzieć sobie na kilka ważnych pytań. Dokonać refleksji: LITERATURA: - H. Komorowska, Konstrukcja, realizacja i ewaluacja programu nauczania. Warszawa IBE - B. Niemierko, Pomiar sprawdzający w dydaktyce. Warszawa, PWN - B. Niemierko, Między oceną a dydaktyką. Warszawa, WsiP - B. Niemierko, Drogi i bezdroża ewaluacji. "Kwartalnik pedagogiczny" nr 3. - M. Szczepańska, Program autorski - jak go napisać?. Słupsk, IMAGE - M. Sobańska- Bondaruk, Zasady konstruowania programów nauczania. "Wiadomości historyczne" mgr Teresa Wojtas |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz